Pilsener
Pilsener, ook wel pilsner of kortweg pils, is vernoemd naar het Tsjechische plaatsje Plzeň waar het voor het eerst werd gebrouwen door Josef Groll. Het eerste succesvolle pils werd in 1842 gebrouwen en bestaat nog steeds, namelijk het Pilsner Urquell. Pilsener wordt gebrouwen uit mout, water, hop en gist. Soms worden suiker en ongemoute granen, zoals maïs of gerst, toegevoegd. De Warenwet stelt dat: "De aanduiding pils of iedere andere aanduiding waarvan het woord pils een grondbestanddeel vormt, mag uitsluitend worden gebezigd voor lichtgekleurde bieren met een extractgehalte van de stamwort van 11 tot 13,5%".
Pilsener is een ondergistend bier, dat wil zeggen dat de vergisting onder lage temperaturen (5-10 graden Celsius) plaatsvindt. Hierdoor zakt de gist naar de bodem. Deze brouwtechniek kon pas goed gecontroleerd worden uitgevoerd na de uitvinding van de koelmachine halverwege de 19e eeuw. Bovendien kon de mout veel beheerster worden gedroogd, waardoor deze licht van kleur bleef. Vandaar de licht- tot goudgele kleur van pils. Dankzij deze ontwikkelingen werd het ook voor de Nederlandse brouwerijen mogelijk om het populaire pilsener te brouwen. Rond 1870 begon de Koninklijke Nederlandsche Beiersch Bierbrouwerij als eerste met de verkoop van in Nederland gebrouwen Beijersche (ondergistende) bieren. Veel van de huidige pilsbrouwerijen zoals Heineken, Grolsch (De Klok), Alfa en Lindeboom zijn rond deze periode ontstaan. Overigens speelde ook de fiscus een rol in deze ontwikkeling. Vanaf 1867 konden brouwers ervoor kiezen om de bieraccijns niet alleen meer te laten afhangen van de inhoud van hun roerkuip, maar ook van de hoeveelheid moutmeel per brouwsel. Het pilsener bevatte meer moutmeel dan de tot dan toe gebruikelijke bieren. De accijnsverandering was dus een stimulans om meer "zwaar bier" te brouwen.
Varianten
Brouwerij Alfa noemt haar pilsener Edel-Pils. Ook Brand en Hertog Jan gebruiken deze aanduiding. Het gaat hierbij echter niet om een apart biertype. Hetzelfde geldt voor het Brand UP (Urtyp Pilsener), het Amstel 1870, Gulpener Ur-Pilsner en het Emelisse Oerpils.
Uit eerdergenoemde omschrijving uit de Warenwet blijkt al dat pilsner niet per se ondergistend hoeft te zijn. Een voorbeeld hiervan is het Cuvée Volrijp Pilsener dat Brand korte tijd in de jaren 2000 heeft uitgebracht. Ook het alcoholgehalte is niet wettelijk beschreven. Verreweg de meeste pilseners bevatten 5 volumeprocent alcohol. Oranjeboom had in de jaren 1950 en 1960 een Super Pils met 61/2 procent alcohol, net als het Hengelo's Edel-Pils.
-
Barbarossa gebruikte ook de naam Edel Pils.
-
Hooggistend pilsener van Brand.
-
Verwijzing naar de oorsprong van het pils door brouwerij 't IJ.
-
Oranjeboom Super Pils met 61/2 % alcohol.
